Hội thảo Thánh nhạc lần thứ 52

Đây là đề tài trong Đại hội Thánh nhạc 52 do Ủy ban Thánh nhạc (UBTN), trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam (HĐGMVN) tổ chức lúc 8g00, thứ Ba, ngày 23/04/2024, tại Hội trường B.102, Trung tâm Mục vụ Tổng giáo phận Sài Gòn, số 6 bis Tôn Đức Thắng, Phường Bến Nghé, Quận 1, Tp.HCM.

Trong vai trò điều khiển buổi Hội thảo, NS P. Kim giới thiệu Ban Chủ tọa có sự hiện diện của:  

1. Đức Giám mục (ĐGM) Aloisiô Nguyễn Hùng Vị – Chủ tịch UBTN trực thuộc HĐGMVN

2. Lm Rôcô Nguyễn Duy – Thư ký UBTN trực thuộc HĐGMVN – kiêm Trưởng Ban thánh nhạc (BTN) TGP.SG

3. Ban thường vụ Ủy ban Thánh nhạc toàn quốc

4. Các Trưởng ban Thánh nhạc các giáo phận và các thành viên

5. Các linh mục đặc trách Thánh nhạc của các Đại Chủng viện

6. Các vị phụ trách Thánh nhạc các Hội Dòng

7. Các linh mục cộng tác viên UBTN toàn quốc và các nhạc sĩ

8. Các ca trưởng Thánh nhạc

9. Các giảng viên Thánh nhạc tại TTMVTGP

Trước đó, Ban tổ chức đã gửi cho mỗi tham dự viên (có 200 TDV) các ấn phẩm:

1. Hương Trầm số 37 (Tháng 4 – 2024)

2. Thánh Vịnh và Thánh Ca

Đại hội bắt đầu, NS P.Kim cho biết: UBTN có nhận được:

1. Những tác phẩm thánh nhạc phân định để chọn dùng của linh mục nhạc sĩ Bùi Ninh

2. Sách hát Hãy Ca Khen Thiên Chúa – Nhạc sĩ Quang Huy

3. Sách hát Cát Biển Sao Trời 2 – Nhạc sĩ Phanxicô

4. Tài liệu Học Nhạc “Nghệ Thuật Sáng Tác” – Nhạc sĩ Ngọc Linh biên soạn

5. Sách hát Thánh Vịnh và Thánh Ca – Lm Kim Long

6. Hiệu Organ mới Allen Ringway do ông Nguyễn Quang Trung (Doanh nhân công giáo) giới thiệu.

Tiếp đến, NS P. Kim mời Lm Phêrô Trần Văn Tịnh – Trưởng Ban Thánh nhạc Phát Diệm dâng lời cầu nguyện xin Chúa thánh hóa buổi Hội thảo trong tiếng đệm đàn của NS Giang Tâm.

ĐGM Aloisiô khai mạc buổi Hội thảo, ngài nói: Có được những tài liệu “Hướng dẫn chọn bài hát trong Thánh lễ với Nghi thức Cử hành Hôn phối và Nghi thức An táng” là thuận tiện cho các ca trưởng và những người phụ trách trong việc chọn bài hát phù hợp với Thánh ca phụng vụ mà Sách Nghi Lễ Rôma đã chỉ dạy.

A. Hướng dẫn chọn bài trong THÁNH LỄ với NGHI THỨC CỬ HÀNH HÔN PHỐI –  Do Lm. Rôcô Nguyễn Duy trình bày Thực hành cụ thể:

I. THÁNH VỊNH ĐÁP CA:

Có nhiều Thánh vịnh đáp ca để chọn:

1. Tv 32 (33): Lượng từ bi Chúa trải khắp địa cầu

2. Tv 33: Tôi chúc tụng Chúa trong mọi lúc

3. Tv 102 (103): Chúa là Đấng từ bi nhân ái

4. Tv 111: Phúc thay người hết lòng mộ mến huấn lệnh Ngài

5. Tv 127: Phúc thay những ai kính sợ Chúa.

Hoặc: Đó là ân lộc dành cho những kẻ kính sợ Chúa.

6. Tv 144: Chúa hiền dịu với mọi người

7. Tv 148: Hãy ca tụng danh Chúa

Hoặc: Alleluia

II. ALLELUIA VÀ CÂU XƯỚNG TRƯỚC BÀI TIN MỪNG:

1. Người nào yêu thương thì đã được sinh ra bởi Thiên Chúa và nhận biết Thiên Chúa.

2. Thiên Chúa là Tình yêu; chúng ta phải yêu thương nhau như Thiên Chúa đã yêu thương chúng ta.

3. Nếu chúng ta yêu thương nhau, thì Thiên Chúa ở trong chúng ta và tình yêu của Ngài nơi chúng ta nên trọn hảo.

4. Ai ở trong tình yêu thì ở trong Thiên Chúa và Thiên Chúa ở trong người ấy.

III.  LỄ HÔN PHỐI

MẪU A:

1. Ca nhập lễ (x. Tv 19, 3.5)

Từ thánh điện, xin Chúa trợ giúp các bạn và từ Sion xin Chúa thương bảo vệ, xin Ngài ban ơn theo lòng các bạn nguyện ước.

2. Ca hiệp lễ (x. Ep 5, 25.27)

Đức Kitô đã yêu thương Hội Thánh và đã hiến mình cho Hội Thánh để Hội Thánh trở nên hiền thê thánh thiện và tinh tuyền cho Người.

MẪU B:

1. Ca nhập lễ (x. Tv 89, 14.17)

Từ sớm mai xin cho con no thỏa tình thương của Chúa để suốt đời được vui sướng hân hoan.

Xin Chúa tỏa ánh huy hoàng của Chúa trên chúng con và trên mọi việc tay chúng con làm.

2. Ca hiệp lễ (x. Ga 13,14)

Chúa nói: Thầy ban cho các con điều răn mới là các con hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương các con.

MẪU C:

1. Ca nhập lễ (x.Tv 144, 2.9)

Lạy Chúa, hằng ngày con sẽ chúc tụng Chúa và ca ngợi danh Chúa đến muôn đời vì Chúa hiền dịu với hết mọi người và nhân ái với muôn loài Ngài tác tạo nên.

2. Ca hiệp lễ (x.Tv 33,2.9)

Tôi chúc tụng Chúa trong mọi lúc, miệng tôi liên lỉ ngợi khen Ngài; hãy nếm thử mà xem Chúa thiện hảo dường bao; phúc thay người tin cậy vào Chúa.

NS Phanxicô tiếp nối lời Lm Nguyễn Duy: Chọn bài có Nghi thức Hôn phối khó hơn chọn bài có Nghi thức An táng. Hầu hết chọn các bài hát thay thế là nhiều, chứ chưa đi vào tinh thần của Giáo hội là hát đúng bản văn phụng vụ. Trong đó, hát Thánh vịnh là chủ yếu. Về hiệp lễ nên hát ca tụng tình yêu Thiên Chúa. Hát thế nào cho đẹp lòng Chúa và đúng với Giáo hội.

NS Phanxicô cho biết thêm: Bài hát Nguyện Cầu Cho Nhau dùng kết lễ hoặc giờ cầu nguyện trong gia đình, lễ gia tiên.

B. Hướng dẫn chọn bài trong THÁNH LỄ với NGHI THỨC AN TÁNG – Do Nhạc sĩ Phanxicô trình bày, Thực hành cụ thể:

I. THÁNH VỊNH ĐÁP CA:

Có nhiều Thánh vịnh đáp ca để chọn:

1. Tv 22: Chúa chăn nuôi tôi … (Dù bước qua thung lũng…)

2. Tv 24: Lạy Chúa, con nâng hồn con lên tới Chúa.

(Lạy Chúa, ai trông cậy Chúa sẽ chẳng hổ ngươi).

3. Tv 26: Chúa là ánh sáng, là ơn cứu độ của tôi

4. Tv 41: Linh hồn con khát khao Thiên Chúa hằng sống

5. Tv 102: Chúa là Đấng từ bi nhân ái

Hoặc: Chúa ban ơn cứu độ cho người công chính…

6. Tv 114: Tôi sẽ bước đi trước nhan thánh Chúa… (hoặc: Alleluia)

7. Tv 129: Lạy Chúa, từ vực sâu, con kêu lên Ngài.

8. Tv 142: Lạy Chúa, xin nghe lời con khẩn nguyện

9. Tv 148: Hãy ca tụng danh Chúa (hoặc Alleluia)

II. ALLELUIA VÀ CÂU XƯỚNG TRƯỚC BÀI TIN MỪNG:

1. Lạy Cha là Chúa trời đất, chúc tụng Cha vì đã mạc khải…

2. Chúa phán: Hỡi những người Cha Ta chúc phúc, hãy đến…

3. Thiên Chúa yêu thương thế gian đến nỗi đã ban…

4. Chúa nói: Đây là ý của Cha Tôi, là tất cả những ai…

5. Chúa nói: Tôi là bánh hằng sống từ trời xuống…

6. Chúa phán: Ta là sự sống lại và là sự sống…

7. Quê hương chúng ta ở trên trời, chúng ta mong đợi…

8. Nếu chúng ta cùng chết với Đức Kitô, thì chúng ta…

9. Đức Giêsu Kitô là trưởng tử giữa những kẻ chết,…

10. Phúc cho những người đã chết mà được chết trong Chúa,…

III. LỄ AN TÁNG:

• NGOÀI MÙA PHỤC SINH:

MẪU 1:

1. Ca nhập lễ (x.Esd 2, 34-35)

Lạy Chúa, xin cho các linh hồn được nghỉ yên muôn đời. Và cho ánh sáng ngàn thu chiếu soi trên các linh hồn ấy.

2. Ca hiệp lễ (x.Ep 25.27)

Lạy Chúa, xin cho ánh sáng ngàn thu chiếu soi trên các linh hồn cùng với các Thánh của Chúa đến muôn đời, vì Chúa là Đấng từ ái.

Lạy Chúa, xin cho các linh hồn được nghỉ yên muôn đời. Và cho ánh sáng ngàn thu chiếu soi trên các linh hồn ấy, cùng với các Thánh của Chúa đến muôn đời.

MẪU 2:

1. Ca nhập lễ (x.Esd 2, 34-35)

Xin Chúa mở cửa Thiên đàng cho linh hồn này được trở về quê hương mình, nơi không còn chết chóc, nhưng có niềm vui tồn tại đến muôn đời.

2. Ca hiệp lễ (x.Pl 3, 20-21)

Chúng ta mong đợi Đấng Cứu Chuộc là Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta. Người sẽ biến đổi thân xác hèn hạ của chúng ta nên giống thân xác hiển vinh của Người. 

• TRONG MÙA PHỤC SINH:

1. Ca nhập lễ (x. 1Tx 4,14; 1Cr 15,22)

Như Chúa Giêsu đã chết và đã sống lại thì những kẻ đã an nghỉ trong Chúa Giêsu cũng được Thiên Chúa dẫn về với Người. Cũng như nơi Ađam, mọi người đều phải chết, thì trong Đức Kitô mọi người cũng sẽ được tái sinh, Alleluia.

b.  Ca hiệp lễ (x. Ga 11, 25-26)

Chúa phán: Ta là sự sống lại và là sự sống, ai tin Ta, dù có chết cũng sẽ được sống, và ai sống mà tin Ta sẽ không chết bao giờ, Alleluia.

• LỄ AN TÁNG TRẺ EM ĐÃ ĐƯỢC RỬA TỘI:

a. Ca nhập lễ (x. Mt 25,34)

Chúa nói: Hỡi những người Cha Ta chúc phúc, hãy đến và lãnh nhận Nước Trời đã chuẩn bị cho các ngươi từ khi tạo dựng vũ trụ. (MPS. Alleluia)

b.  Ca hiệp lễ (x. Rm 6,4.8)

Nhờ phép Rửa, chúng ta được mai táng với Đức Kitô trong sự chết, chúng ta tin rằng chúng cũng được sống với Đức Kitô (MPS. Alleluia)

• LỄ AN TÁNG TRẺ EM CHƯA ĐƯỢC RỬA TỘI:

a. Ca nhập lễ (x. Kh 21,4)

Thiên Chúa sẽ lau sạch nước mắt họ, sự chết sẽ không còn nữa, cũng không còn than khóc, không còn kêu la, không còn đau khổ, vì các việc cũ đã qua đi.

b.  Ca hiệp lễ

Chúa sẽ tiêu diệt sự chết đến muôn đời, và Thiên Chúa sẽ lau sạch nước mắt trên mọi khuôn mặt.

C. SÁCH HÁT CHÍNH THỨC CỦA GIÁO HỘI GIÚP CHỌN BÀI HÁT TRONG THÁNH LỄ CÓ NGHI THỨC HÔN PHỐI HOẶC NGHI THỨC AN TÁNG – Do NS P. Kim trình bày Thực hành cụ thể:

Theo tài liệu Hướng dẫn Mục vụ Thánh nhạc, khi chọn các bài Nhập Lễ, Tiến Lễ và Hiệp Lễ, ưu tiên hàng đầu là chọn “Đối ca với Thánh vịnh” trong hai quyển sách hát chính thức của Giáo hội: Graduale Romanum và Graduale Simplex.

Cho tới thời điểm này, vì có rất ít bài thánh ca Việt Nam diễn tả đúng và đầy đủ ý nghĩa của những bài “Đối ca với Thánh vịnh” trong hai quyển sách nói trên, nên chúng ta được phép dùng những bài thay thế. Tuy nhiên, với điều kiện những bài ca thay thế phải “phù hợp với cử hành phụng vụ, với tính chất của ngày lễ hay mùa phụng vụ” và “bản văn bài hát này phải được Hội đồng Giám mục chuẩn nhận”.

Thánh lễ có cử hành Nghi thức Hôn phối: Đối ca trong Graduale Simplex ngắn gọn và được hát đối đáp với nhiều câu Thánh vịnh. Đối ca trong Graduale Romanum dài hơn và được hát với giai điệu ngân nga nhiều nốt. Vì vậy sau khi hát đối ca, thường hát với ít câu Thánh vịnh hơn.

Thánh lễ có cử hành Nghi thức An táng: Cả hai sách Graduale Simplex và Graduale Romanum đều sắp xếp riêng biệt hai phần “Thánh lễ cầu cho tín hữu qua đời” và “Nghi thức An táng” bao gồm nhiều giai đoạn từ những buổi cầu nguyện tại nhà tang cho đến khi kết thúc phần mộ.

Sau phần truyết trình của NS P.Kim, nghỉ giải lao.

Lúc 10g30, sau phần giải lao, mọi người tiếp tục hội thảo, NS Nguyễn Duy nhắc đến Thánh lễ có ban Bí tích Thêm Sức: hầu hết các ca đoàn toàn hát về Chúa Thánh Thần.

NS. Phanxicô có nhận xét: Nhìn chung, các bài hát về an táng trước đây hầu hết mang tính trầm buồn. Rất cần những bài hát lạc quan hơn, có sự tin tưởng, hy vọng, trông cậy vào lòng Chúa thương xót. Để cùng nhau thực hiện tốt hơn, sẽ có những lớp đào tạo các Ca trưởng cũng như các Nhạc sĩ theo đường lối phụng vụ mới, mang tính Kinh Thánh nhiều hơn, đẹp lòng Chúa và hợp với Giáo hội.

D. GIẢI ĐÁP THẮC MẮC:

– Giám mục giáo phận Imprimatur một bài hát, thì bài hát đó có được hát tại giáo phận khác không? Trên trang UBTN có cập nhật các bài hát đã được Imprimatur để cho các nơi sử dụng, không có tính áp đặt.

– Trong một Thánh lễ, có ca đoàn “mashup”bài hiệp lễ. Như vậy có được phép không? – Việc hát “trộn” các bài thánh ca trong Thánh lễ là không được phép. Hát hết một bài rồi hát tiếp bài thứ hai; hoặc hát một số câu bài một, rồi dừng lại qua bài hai; chứ không hát nối, hát trộn trong Thánh lễ. Bởi mỗi bài Thánh ca đều được tác giả cầu nguyện với Chúa Thánh Thần soi sáng để có những tâm tình riêng, không thể pha trộn như khi trình diễn Thánh ca.

– Có những nhạc sĩ trẻ, xin Imprimatur bài hát để “thử nghiệm” – Thánh ca là không có thử nghiệm. Những tác phẩm khi mang đến để Imprimatur phải hội đủ các điều kiện: có tính Phụng vụ, Mục vụ và tính Âm nhạc.

– Các bài đáp ca trong Thánh lễ Hôn phối, như: Phúc cho những ai; Vinh phúc thay – Lm Kim Long; Vinh phúc thay – Thanh Lâm sẽ không dùng hát đáp ca, vì đi xa với bản văn.

– Một bài hát được Giám mục Imprimatur tại Việt Nam, bài hát này dịch sang tiếng Pháp để hát tại nước Pháp, thì có cần Imprimatur lời dịch hay không? – Một bài hát được dịch sang ngôn ngữ khác, phải duyệt lời lại.

– Thánh lễ có Nghi thức Hôn phối: đôi hôn phối ký tên vào sổ gia đình công giáo ngay khi kết thúc Thánh lễ.

– Trong ngày lễ Đức Mẹ, Thánh Giuse, hoặc các Thánh, có được hát về Đức Mẹ, về Thánh Giuse hoặc Các Thánh không? – Đối tượng trong Thánh lễ là Chúa. Cũng như Chầu Thánh Thể, chầu lượt: khi nào cất Mình Thánh rồi mới hát Đức Mẹ hoặc các bài kết thúc khác.

– Lễ Truyền Tin vào 8/4, nhưng hội Legio xin lễ vào Chúa nhật II Phục sinh, xin giúp chúng con hiểu hơn về việc này. – Ngày lễ Truyền Tin là 25/3, nhưng năm nay (2024) Lễ Truyền Tin vào thứ Hai Tuần Thánh, nên được dời đến ngày 8/4. Ngày 8/4 ưu tiên đọc kinh của Chúa Nhật II Phục Sinh, chứ không đọc kinh của Lễ Truyền Tin.

– Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống: theo sách lễ Roma, sách Bài đọc nêu rõ, không chỉ hát Chúa Thánh Thần.

– Vào Tuần Thánh không có Thánh lễ An táng, có thể cử hành Nghi thức An táng.

– Bài Exsultet chỉ một người hát, vì đây là bài Tin Mừng.

– Việc danh xưng dùng “tôi” hoặc “con”: không ảnh hưởng đến lòng tôn kính đối với Chúa. Trước kia, từ “tôi” ví như là “tôi tớ”.

Cuối cùng, ĐGM chủ tịch Aloisiô thông báo: Hội thảo Thánh nhạc lần thứ 53 sẽ tổ chức Đêm Thánh Nhạc vào thứ Hai, 23/9/2024 và Hội thảo Thánh Nhạc vào thứ Ba, 24/9/2024.

Buổi Hội thảo kết thúc lúc 11g45, mọi người cùng chia sẻ niềm vui qua bữa cơm thân mật tại tầng trệt Khu B của Trung tâm Mục vụ.

Nguồn: TGPSG